In een stoffige hoek van het verleden ligt een vergeten doos. Een doos vol verhalen, vol stemmen van hen die ooit waren, vol antwoorden op vragen die we misschien

morgen pas durven stellen. “Waarom bewaren we dit eigenlijk?” vraagt een collega me tijdens het opschonen van het archief. En ik glimlach, want het is precies die vraag die alles samenvat.

 

Een archief is meer dan een verzameling papier. Het is een anker. Voor een gemeenschap, een organisatie, zelfs een natie. Neem de handgeschreven versie van de Belgische grondwet. Een document dat bijna tweehonderd jaar geleden met zorg werd opgesteld, in sierlijke lijnen en inkt, door mannen die dromen hadden van vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid. Zij konden zich onmogelijk voorstellen hoe vaak hun woorden nog zouden weerklinken, hoe hun ideeën opnieuw zouden worden gewogen in de loop van de geschiedenis. Die grondwet is meer dan een tekst; het is een getuige. Het fluistert verhalen over een tijdperk van revolutie en verandering, over de zoektocht naar een nieuwe identiteit. Maar het roept ook vragen op. Hoe actueel is dit document nog, na al die jaren? Is het handschrift van toen in staat om de uitdagingen van nu te vatten? Dat is de kracht van een archief: het biedt context. Het vertelt niet alleen wat er gebeurde, maar ook waarom het gebeurde en wat het betekende voor de mensen die erbij betrokken waren. Terwijl wij ons vandaag buigen over een stapel vergeelde papieren of een databank vol digitale bestanden, voelen we de echo’s van diezelfde vragen. Wie waren we? Wat dreef ons? Waar willen we naartoe? En dat geldt niet alleen voor een grondwet. In de kleinste documenten – een brief, een akte, een dagboek – schuilt dezelfde waarde. Samen vertellen ze ons wie we waren. Ze laten ons zien dat we ooit hoopten op betere tijden, dat we fouten maakten en opnieuw begonnen.

 

Archieven dwingen ons ook tot nederigheid. Het papier vergeelt, de inkt vervaagt, maar het verhaal blijft. Het maakt niet uit of je een groot staatsman was, een eenvoudige winkelier, of een kind dat tekeningen maakte op de achterkant van een oude krant. Alles en iedereen is deel van dat eeuwig groeiende verhaal. Dus waarom bewaren we? Omdat we willen begrijpen. Omdat we willen herinneren. En omdat we, diep vanbinnen, weten dat wie vergeet, nooit écht verder kan. In die stoffige hoek, tussen vergeelde documenten en foto’s met rafelige randen, vind je het antwoord. Niet in de papieren zelf, maar in het gevoel dat ze oproepen: hier ligt niet alleen het verleden, maar ook een stukje van onze toekomst. Tijdens de opendeurdag in het gemeentearchief nemen we je mee naar de verhalen die we samen hebben bewaard, van dorpsgeschiedenis tot nationale mijlpalen. En wie weet inspireert de lezing van Maartje van der Laak, over de handgeschreven Belgische grondwet en de Belgische revolutie, ons om die oude woorden opnieuw te lezen met frisse ogen. Wat betekent het handschrift van toen voor de keuzes van nu? Kom het ontdekken en laat je verrassen door de kracht van herinnering.

 

Kristien Hemeryckx,

voorzitter Erfgoed Rausa